Ένα από τα πιο συναρπαστικά ενδεχόμενα στην αστρονομία, η πιθανότητα ύπαρξης ζωής πέρα από το Ηλιακό μας Σύστημα, πήρε νέα ώθηση πριν από μερικές ώρες, καθώς μια διεθνής ομάδα αστρονόμων ανακοίνωσε την ανίχνευση πιθανών «βιοσημάτων» στην ατμόσφαιρα του εξωπλανήτη K2-18b. Ωστόσο, άλλοι επιστήμονες αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τα ευρήματα, τονίζοντας την ανάγκη για περαιτέρω επιβεβαίωση.
Ο πλανήτης K2-18b, που βρίσκεται σε απόσταση 124 ετών φωτός από τη Γη, στον αστερισμό του Λέοντα, έχει εδώ και καιρό χαρακτηριστεί ως πιθανός «υδάτινος κόσμος», ικανός να φιλοξενεί μικροβιακή ζωή. Νέα δεδομένα από το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb (JWST) φέρνουν ξανά τον πλανήτη στο προσκήνιο.
Ανίχνευση πιθανών βιοσημάτων
Μια βρετανοαμερικανική ερευνητική ομάδα ανακοίνωσε ότι εντόπισε στην ατμόσφαιρα του K2-18b ίχνη δύο χημικών ενώσεων που στη Γη παράγονται αποκλειστικά από ζωντανούς οργανισμούς: διμεθυλοσουλφίδιο (DMS) και διμεθυλοδισουλφίδιο. Στη Γη, οι ουσίες αυτές εκλύονται κυρίως από μικροσκοπικά θαλάσσια φύκη, γνωστά ως φυτοπλαγκτόν.
Ο καθηγητής αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Κέιμπριτζ και επικεφαλής της μελέτης, Nikku Madhusudhan, δήλωσε:
«Αυτή είναι η πιο κοντινή στιγμή που έχουμε βρεθεί ποτέ στο να δούμε κάτι που θα μπορούσε να αποδοθεί σε ζωή εκτός του Ηλιακού μας Συστήματος». Ωστόσο, προειδοποίησε πως τα ευρήματα δεν συνιστούν ακόμα οριστική απόδειξη ύπαρξης ζωής.
Οι ενδείξεις προήλθαν από το φασματογράφο MIRI του Webb, που εντόπισε τα χημικά αποτυπώματα των ουσιών στην ατμόσφαιρα του πλανήτη. Αν και η παρουσία DMS είναι σημαντική, οι επιστήμονες τονίζουν ότι απαιτείται περαιτέρω ανάλυση για να αποκλειστούν άλλες, μη-βιολογικές πηγές.
Ένας πλανήτης στην κατοικήσιμη ζώνη
Ο K2-18b έχει μάζα οκταπλάσια της Γης και διάμετρο περίπου 2,5 φορές μεγαλύτερη, ενώ περιφέρεται γύρω από το άστρο του εντός της λεγόμενης «κατοικήσιμης ζώνης», ούτε πολύ κοντά ούτε πολύ μακριά από το άστρο ώστε να επιτρέπεται η ύπαρξη υγρού νερού, που θεωρείται βασικό συστατικό για την ανάπτυξη ζωής.
Ήδη από το 2023, το τηλεσκόπιο James Webb είχε εντοπίσει μεθάνιο και διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα του πλανήτη, ένδειξη παρουσίας οργανικών μορίων. Η τρέχουσα ανάλυση αποκάλυψε και ενισχυμένες ενδείξεις DMS, αν και η στατιστική τους σημαντικότητα δεν ξεπέρασε το κατώφλι των πέντε σίγμα (5σ), που αποτελεί το «χρυσό κανόνα» για αποδείξεις στον επιστημονικό κόσμο.
Παρόλο που κάποια ίχνη DMS έχουν βρεθεί και σε κομήτες, τα επίπεδα που μετρήθηκαν στον K2-18b είναι χιλιάδες φορές υψηλότερα απ’ ό,τι στη Γη, γεγονός που ενισχύει την υπόθεση για βιολογική προέλευση, σύμφωνα με τον Madhusudhan.
Αντιδράσεις και επιφυλάξεις από την επιστημονική κοινότητα
Παρά την αισιοδοξία ορισμένων επιστημόνων, αρκετοί εκφράζουν επιφυλάξεις. Ο Raymond Pierrehumbert, καθηγητής πλανητικής φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, δήλωσε ότι ο πλανήτης πιθανόν να είναι υπερβολικά θερμός για να διατηρεί υγρό νερό, χαρακτηρίζοντας τον πιο πιθανό ως «πλανήτη με ωκεανούς από λάβα» παρά έναν βιώσιμο κόσμο.
Αντίστοιχα, η Sara Seager, καθηγήτρια πλανητικής επιστήμης στο MIT, υπενθύμισε ότι προηγούμενοι ισχυρισμοί για ανίχνευση υδρατμών στην ατμόσφαιρα του K2-18b τελικά αποδείχθηκαν εσφαλμένοι. «Στο Ηλιακό μας Σύστημα υπάρχουν ουράνια σώματα με περισσότερες πιθανότητες να φιλοξενούν ζωή, όπως ο Άρης, η Αφροδίτη ή οι δορυφόροι του Κρόνου», τόνισε.
Ένα βήμα πιο κοντά στην απάντηση του “είμαστε μόνοι;”
Ο K2-18b θεωρείται πρότυπο παράδειγμα ενός «υδριανού πλανήτη» (hycean planet) – δηλαδή ενός κόσμου με υγρούς ωκεανούς και πλούσια ατμόσφαιρα υδρογόνου. Δεν είναι πιθανό να φιλοξενεί ευφυή όντα, αλλά θα μπορούσε να διαθέτει απλές μορφές ζωής, όπως μικρόβια.
Η ερευνητική ομάδα εκτιμά ότι απαιτούνται μόλις 16 με 24 ώρες παρατηρήσεων επιπλέον από το Webb για να επιβεβαιωθούν ή να απορριφθούν τα σημερινά ευρήματα. Αν η επιβεβαίωση έρθει, ίσως σημάνει το πιο σημαντικό βήμα στην αναζήτηση εξωγήινης ζωής μέχρι σήμερα. Ο Madhusudhan δήλωσε χαρακτηριστικά:
Ίσως αυτό είναι το σημείο καμπής. Η στιγμή που το θεμελιώδες ερώτημα – αν είμαστε μόνοι στο Σύμπαν – αρχίζει να γίνεται απαντήσιμο.
[via]
