Ένα τεχνολογικό άλμα στην παρατήρηση του Ήλιου ανακοινώθηκε την Πέμπτη 24 Απριλίου, καθώς το μεγαλύτερο ηλιακό τηλεσκόπιο στον κόσμο, το Daniel K. Inouye Solar Telescope, απέκτησε ένα νέο, πανίσχυρο επιστημονικό όργανο που υπόσχεται να αποκαλύψει αθέατες λεπτομέρειες της ηλιακής δραστηριότητας.
Το τηλεσκόπιο, το οποίο βρίσκεται στην κορυφή ενός βουνού στο νησί Μάουι της Χαβάης και χρηματοδοτείται από το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών των ΗΠΑ (NSF), έχει ήδη εντυπωσιάσει την επιστημονική κοινότητα με τις λεπτομερείς εικόνες του ηλιακού δίσκου. Ο στόχος του είναι η ενδελεχής μελέτη της ηλιακής ατμόσφαιρας και των μαγνητικών πεδίων που προκαλούν φαινόμενα όπως οι εκρήξεις πλάσματος και οι ηλιακές καταιγίδες, φαινόμενα που επηρεάζουν και τη Γη.
Τώρα, με την προσθήκη του Visible Tunable Filtergraph (VTF), η «όραση» του τηλεσκοπίου ενισχύεται θεαματικά. Το VTF είναι το πέμπτο και πιο ισχυρό εργαλείο που προστίθεται στο σύστημα του τηλεσκοπίου και είναι ειδικά σχεδιασμένο για να καταγράφει με απαράμιλλη ακρίβεια τα στρώματα του Ήλιου όπου ξεκινούν οι ηλιακές εκρήξεις: την ορατή επιφάνεια (φωτόσφαιρα) και την αμέσως υπερκείμενη, αόρατη με γυμνό μάτι, χρωμόσφαιρα.
Όπως δήλωσε ο επιστημονικός υπεύθυνος του έργου, Matthias Schubert, από το Ινστιτούτο Ηλιακής Φυσικής της Γερμανίας, «το όργανο αυτό είναι, κατά κάποιο τρόπο, η καρδιά του τηλεσκοπίου, και τώρα επιτέλους “χτυπά” στον τελικό του προορισμό».
Η πρώτη δοκιμή του VTF στον Ήλιο πραγματοποιήθηκε πρόσφατα και, παρά το γεγονός ότι βρίσκεται ακόμη σε φάση τεχνικών ελέγχων, έχει ήδη αποδώσει εικόνες εξαιρετικής ευκρίνειας. Μια από αυτές απεικονίζει μια τεράστια ηλιακή κηλίδα που καλύπτει επιφάνεια 625 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων. Κάθε pixel της εικόνας αντιστοιχεί σε 10 χιλιόμετρα στην επιφάνεια του Ήλιου, ένα εντυπωσιακό επίτευγμα, το οποίο αναμένεται να βελτιωθεί περαιτέρω μέσω ψηφιακής επεξεργασίας κατά τη φάση της πλήρους επιστημονικής λειτουργίας του VTF.
Το VTF αναπτύχθηκε στη Γερμανία τα τελευταία 15 χρόνια, δηλαδή σχεδόν όσο και το ίδιο το τηλεσκόπιο Inouye, και αποτελεί ένα μοναδικό εργαλείο φασματικής και πολωτικής ανάλυσης του ηλιακού φωτός. Χάρη στους δύο παρεμβολείς που διαθέτει, το όργανο «τεμαχίζει» το ηλιακό φως στα βασικά του συστατικά, επιτρέποντας τη δημιουργία εκατοντάδων εικόνων το δευτερόλεπτο με ακρίβεια χρώματος και πόλωσης.
Η δυνατότητα αυτή είναι κρίσιμη για την κατανόηση του σύνθετου «χορού» μεταξύ πλάσματος και μαγνητικών πεδίων στην επιφάνεια του Ήλιου, αλληλεπιδράσεις που ευθύνονται για την εκρηκτική δραστηριότητα του άστρου μας, όπως οι ηλιακές εκλάμψεις και οι στεμματικές εκτινάξεις μάζας. Αυτά τα φαινόμενα επηρεάζουν όχι μόνο τον διαστημικό καιρό, αλλά και τις τηλεπικοινωνίες, τα δίκτυα ενέργειας και τις δορυφορικές υποδομές στη Γη.
Όπως δήλωσε ο Sami Solanki, διευθυντής του Ινστιτούτου Max Planck για την Έρευνα του Ηλιακού Συστήματος, το VTF «ανοίγει μια νέα εποχή στην επίγεια παρατήρηση του Ήλιου με πρωτοφανή ποιότητα εικόνας».
Το Inouye Solar Telescope είναι προγραμματισμένο να λειτουργήσει για τουλάχιστον 44 χρόνια, καλύπτοντας τέσσερις πλήρεις ηλιακούς κύκλους των περίπου 11 ετών ο καθένας. Η λειτουργία του βασίζεται στη συνεχή αναβάθμιση και την προσαρμοστικότητα των επιστημονικών του εργαλείων. Όπως έχει δηλώσει παλαιότερα ο αναπληρωτής διευθυντής του τηλεσκοπίου, David Boboltz, «η πραγματική δύναμη του Inouye βρίσκεται στην ευελιξία του. Είναι σαν ένας ελβετικός σουγιάς για την ηλιακή επιστήμη».
Καθώς η επιστημονική κοινότητα προσδοκά την πλήρη ενεργοποίηση του VTF, το Daniel K. Inouye Solar Telescope εδραιώνει τη θέση του ως η αιχμή του δόρατος για τη μελέτη του Ήλιου, προσφέροντας μια μοναδική ευκαιρία να αποκωδικοποιήσουμε τα μυστικά του άστρου που καθορίζει τη ζωή στη Γη.
[via]
