Αναμφίβολα ζούμε στην εποχή των AI chatbots λόγω της τεράστιας έκρηξης υπηρεσιών όπως τα ChatGPT, Gemini, Claude κλπ. Γνωρίζατε, όμως, ότι κάποιος είχε ήδη δημιουργήσει ένα chatbot (φυσικά όχι με τις σημερινές δυνατότητες) ήδη από τη δεκαετία του 1960;
Πρόκειται για το ELIZA, το οποίο κωδικοποιήθηκε και αναπτύχθηκε από τον Joseph Weizenbaum (ερευνητής του MIT) το 1964. Ο δημιουργός του έδωσε την προσωπικότητα ενός ψυχοθεραπευτή και η γραμματέας του γοητεύτηκε τόσο πολύ από αυτό, που ζήτησε από τον Weizenbaum να φύγει από το δωμάτιο όταν συνομιλούσε μαζί του.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο αρχικός κώδικας του ELIZA χάθηκε και χρειάστηκε να φτάσουμε στο 2021 για να ανακαλύψουν μια πρώιμη έκδοση του στα αρχεία του Weizenbaum, ώσπου στις 21 Δεκεμβρίου 2024 κατάφεραν να το ξαναζωντανέψουν!
Μια νέα επιστημονική εργασία από τα μέλη του ELIZA Archeology Project περιγράφει λεπτομερώς πώς βρήκαν και ανέστησαν το chatbot, καθώς και την προέλευσή του και τη μετέπειτα διάδοσή του. Ο Weizenbaum προγραμμάτισε το ELIZA σε μια πρώιμη γλώσσα που ονομαζόταν MAD-SLIP σε ένα σύστημα υπολογιστών με διαμοιρασμό χρόνου που ονομαζόταν Compatible Time-Sharing System ή CTSS.
Το ELIZA ξέφυγε γρήγορα από τα χέρια του Weizenbaum. Καθώς διαδιδόταν μέσω των πρώτων δικτύων υπολογιστών, οι προγραμματιστές το προσάρμοσαν σε άλλες γλώσσες. Ένας από αυτούς τους πρώτους κλώνους κατασκευάστηκε σε Lisp από έναν από τους τεχνικούς επικεφαλής του ARPAnet, του προδρόμου του σύγχρονου Διαδικτύου. Η Lisp έκδοση του ELIZA ήταν ένα από τα πρώτα κομμάτια δεδομένων σε αυτό το εκκολαπτόμενο δίκτυο και εξαπλώθηκε γρήγορα.
«Ως αποτέλεσμα, η Lisp ELIZA του Cosell έγινε γρήγορα το κυρίαρχο στέλεχος και η έκδοση MAD-SLIP του Weizenbaum, αόρατη στο ARPAnet, έμεινε στην ιστορία», αναφέρεται στο έγγραφο. «Μέχρι να ανακαλυφθεί εκ νέου το 2021, το αρχικό MAD-SLIP ELIZA δεν το είχε δει κανείς για τουλάχιστον 50 χρόνια».
Μια δεκαετία αργότερα, ένα περιοδικό με την ονομασία Creative Computing δημοσίευσε έναν κλώνο του ELIZA γραμμένο σε BASIC. Ήταν το 1977, την ίδια χρονιά που βγήκαν στην αγορά τα Apple II, Commodore Pet και TRS-80. Αυτές οι μηχανές οδήγησαν σε μια έκρηξη της οικιακής πληροφορικής και στη διάδοση της γλώσσας υπολογιστών BASIC.
Πιθανότατα δεν ήταν λίγοι αυτοί οι χομπίστες που ενδιαφέρθηκαν αρκετά για τη δυνατότητα της Τεχνητής Νοημοσύνης ώστε να προγραμματίσουν αυτό το BASIC ELIZA (το οποίο ήταν μόνο μερικές σελίδες κώδικα) και να πειραματιστούν οι ίδιοι με αυτό. Λόγω της συντομίας και της απλότητάς του, και της έκρηξης των προσωπικών υπολογιστών, αυτό το ELIZA γέννησε εκατοντάδες απομιμήσεις μέσα στις δεκαετίες, σε κάθε πιθανή γλώσσα προγραμματισμού, καθιστώντας το ίσως το πιο απομιμητικό πρόγραμμα στην ιστορία/ Ακριβώς όπως το Lisp ELIZA του Cosell εξαπλώθηκε μέσω του ARPANet, το BASIC ELIZA εξαπλώθηκε μέσω της εκρηκτικής εξάπλωσης των προσωπικών υπολογιστών.
Υπάρχουν αμέτρητες εκδόσεις αυτής της BASIC έκδοσης του ELIZA στο διαδίκτυο αυτή τη στιγμή και η αρχική έκδοση σε MAD-SLIP θεωρήθηκε για καιρό χαμένη στην ιστορία. Τότε ο Jeff Shrager, επιστήμονας πληροφορικής του Stanford, έπεισε τους αρχειονόμους του MIT να ψάξουν σε κουτιά με το υλικό του Weizenbaum και έκαναν μια κρίσιμη ανακάλυψη: πρώιμες εκδόσεις του κώδικα MAD-SLIP.
Ο κώδικας ήταν ελλιπής, και χρειάστηκαν πολλά μαστορέματα και περίπλοκη εξομοίωση για να τον επαναφέρουν σε λειτουργία. «Απαιτήθηκαν πολυάριθμα βήματα καθαρισμού και συμπλήρωσης του κώδικα, εγκατάσταση και αποσφαλμάτωση στοίβας εξομοιωτή, μη τετριμμένη αποσφαλμάτωση του ίδιου του κώδικα που βρέθηκε, ακόμη και η συγγραφή ορισμένων εντελώς νέων συναρτήσεων που δεν υπήρχαν στα αρχεία ή στις διαθέσιμες υλοποιήσεις των MAD και SLIP», αναφέρεται στο έγγραφο.
Χρειάστηκε χρόνος και πολλή προσπάθεια, αλλά οι αρχαιολόγοι του κώδικα έκαναν το ELIZA να λειτουργήσει ξανά και το έκαναν διαθέσιμο σε όλους για να παίξουν μαζί του.
