Ο επιστήμονας πληροφορικής Louis B. Rosenberg προβλέπει ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μας κληροδοτήσει με «ψηφιακές υπερδυνάμεις» στις καθημερινές μας εμπειρίες μέχρι το έτος 2030.
Βρισκόμαστε στο 2025, το έτος κατά το οποίο η κυρίαρχη ψηφιακή πληροφορική θα αρχίσει να μετατοπίζεται από έναν αγώνα για την ανάπτυξη όλο και πιο ισχυρών εργαλείων σε έναν αγώνα για την ανάπτυξη όλο και πιο ισχυρών ικανοτήτων.
Η διαφορά μεταξύ ενός εργαλείου και μιας ικανότητας είναι λεπτή αλλά βαθιά. Από τις πρώτες σφυρόπετρες μέχρι τους πιο πρόσφατους κβαντικούς υπολογιστές, τα εργαλεία βοηθούν εμάς τους ανθρώπους να ξεπεράσουμε τους οργανικούς μας περιορισμούς. Και τα ευφυή εργαλεία της ανθρωπότητας έχουν επεκτείνει σημαντικά το τι μπορούμε να επιτύχουμε ως άτομα, ομάδες και μαζικοί πολιτισμοί.
Οι ικανότητες είναι εντελώς διαφορετικές. Βιώνουμε τις ικανότητες σε πρώτο πρόσωπο ως αυτοσυσχετιζόμενες ικανότητες που νιώθουμε εσωτερικές και άμεσα προσβάσιμες στο συνειδητό μας μυαλό.
Για παράδειγμα, η γλώσσα και τα μαθηματικά είναι ανθρώπινες τεχνολογίες που εγκαθιστούμε στον εγκέφαλό μας και τις κουβαλάμε μαζί μας σε όλη μας τη ζωή, επεκτείνοντας τις ικανότητές μας να σκεφτόμαστε, να δημιουργούμε και να συνεργαζόμαστε. Είναι γνήσιες υπερδυνάμεις -άσχετα αν τις αισθανόμαστε τόσο εγγενείς στην ύπαρξή μας που σπάνια τις σκεφτόμαστε ως «τεχνολογίες».
«Επαυξημένη αντίληψη και νοοτροπία»
Σε αντίθεση με τις λεκτικές και μαθηματικές υπερδυνάμεις μας, το επόμενο κύμα υπερανθρώπινων ικανοτήτων θα απαιτεί κάποιο υλικό, αλλά θα εξακολουθούμε να τις βιώνουμε ως αυτοσυσχετιζόμενες ικανότητες που θα κουβαλάμε μαζί μας σε όλη μας τη ζωή.
Αυτές οι ικανότητες θα προκύψουν από μια συναστρία παραγόντων: τη σύγκλιση της τεχνητής νοημοσύνης, της επαυξημένης πραγματικότητας και της υπολογιστικής συνομιλίας.
Θα «απελευθερωθούν» από «πράκτορες τεχνητής νοημοσύνης» [ΑΙ agents], θα φορτωθούν σε συσκευές που θα φοριούνται στο σώμα μας και θα βλέπουν ό,τι βλέπουμε, θα ακούν ό,τι ακούμε, θα βιώνουν ό,τι βιώνουμε και θα μας παρέχουν βελτιωμένες ικανότητες αντίληψης και ερμηνείας του κόσμου μας.
Ο επιστήμονας πληροφορικής Louis B. Rosenberg ισχυρίζεται ότι μέχρι το 2030 [μιλάμε για πέντε χρόνια από τώρα, όχι σε 20 χρόνια…], η πλειονότητα από εμάς θα ζει τη ζωή της διαμέσου της ΤΝ και διαθέτοντας ψηφιακές υπερδυνάμεις στις καθημερινές μας εμπειρίες και καθημερινότητες.
Η πλειονότητα αυτών των υπερδυνάμεων θα παρέχεται μέσω γυαλιών με τεχνητή νοημοσύνη με κάμερες και μικρόφωνα που θα λειτουργούν ως μάτια και αυτιά, αλλά θα υπάρχουν και άλλοι παράγοντες μορφής για τους ανθρώπους που απλά δεν τους αρέσουν τα γυαλιά.
«Για παράδειγμα, θα υπάρχουν ακουστικά που θα έχουν ενσωματωμένες κάμερες. Θα ψιθυρίζουμε σε αυτές τις έξυπνες συσκευές, και αυτές θα μας ψιθυρίζουν, δίνοντάς μας συστάσεις, καθοδήγηση, υπενθυμίσεις, υποδείξεις κατεύθυνσης, απτικά σπρωξίματα και άλλο λεκτικό και αντιληπτικό περιεχόμενο που θα μας καθοδηγεί μέσα στην καθημερινότητά μας», υποστηρίζει ο Ρόζενμπεργκ.
Πώς θα ξεδιπλωθούν οι υπερδυνάμεις μας;
Σκεφτείτε το εξής συνηθισμένο σενάριο: Περπατάτε στο κέντρο της πόλης και εντοπίζετε ένα κατάστημα απέναντι. Αναρωτιέστε: Τι ώρα ανοίγει;
Έτσι, πιάνετε το τηλέφωνό σας και πληκτρολογείτε (ή λέτε) το όνομα του καταστήματος. Βρίσκετε γρήγορα τις ώρες λειτουργίας σε έναν ιστότοπο και ίσως εξετάζετε και άλλες πληροφορίες σχετικά με το κατάστημα. Αυτό είναι το βασικό μοντέλο χρήσης εργαλείων της πληροφορικής που επικρατεί σήμερα.
Τώρα, ας δούμε πώς με το ίδιο ακριβώς σενάριο θα μεταβούμε, σε 5 χρόνια από τώρα, σε επίπεδοπληροφορικής ικανότητας:
Φάση 1: Φοράτε γυαλιά με τεχνητή νοημοσύνη που μπορούν να βλέπουν ό,τι βλέπετε, να ακούν ό,τι ακούτε και να επεξεργάζονται το περιβάλλον σας. Όταν εντοπίζετε εκείνο το κατάστημα απέναντι, απλά ψιθυρίζετε στον εαυτό σας «Πότε ανοίγει άραγε;» και μια φωνή θα ηχήσει αμέσως στα αυτιά σας: «10:30 π.μ.».
Limitless, όπως η ταινία: δίχως όρια
Επιπλέον, δεν θα είναι μια μονόδρομη αλληλεπίδραση κατά την οποία θα ζητάμε μια βοήθεια από έναν ΑΙ agent. Ο «πράκτορας ΤΝ» θα προλαμβάνει τη σκέψη μας και θα μας κάνει ερωτήσεις με βάση το πλαίσιο που έχει τεθεί.
Και όταν μας ρωτάει κάτι ο πράκτορας ΤΝ, συχνά θα απαντάμε απλά κουνώντας το κεφάλι μας για να επιβεβαιώσουμε ή κουνώντας το κεφάλι μας για να απορρίψουμε. Ένα νεύμα θα αρκεί. Θα το νιώθουμε τόσο φυσικό και απρόσκοπτο που μπορεί να μη συνειδητοποιήσουμε καν ότι απαντήσαμε. Θα νιώθουμε σαν να το συζητάμε με τον εαυτό μας. Σαν να αναπνέουμε.
Θυμίζει λίγο το σενάριο της ταινίας Limitless με τον Μπράντλεϊ Κούπερ.
Φάση 2: Μέχρι το 2030, δεν θα χρειάζεται να ψιθυρίζουμε στους πράκτορες τεχνητής νοημοσύνης. Αντ’ αυτού, η ΤΝ θα γνωρίζει τι λέτε διαβάζοντας τα χείλη σας και ανιχνεύοντας σήματα ενεργοποίησης από τους μυς σας.
Φάση 3: Μέχρι το 2035 [και λίγο μετά] μπορεί να μη χρειάζεται καν να μιλάμε με το στόμα. Αυτό συμβαίνει επειδή η Τεχνητή Νοημοσύνη θα μάθει να ερμηνεύει τα σήματα των μυών μας με τόση ακρίβεια – θα χρειάζεται απλώς να σκεφτούμε να βγάλουμε τις λέξεις από το στόμα για να μεταφέρουμε την πρόθεσή μας. Θα μπορείτε να σκέφτεστε κάτι και χρήσιμες πληροφορίες θα ακούγονται από τα γυαλιά τεχνητής νοημοσύνης σας σαν να έχετε έναν παντογνώστη μέσα στο κεφάλι σας.
Φυσικά, οι δυνατότητες θα υπερβαίνουν κατά πολύ το να αναρωτιέστε απλώς για αντικείμενα και δραστηριότητες γύρω σας. Αυτό συμβαίνει επειδή η ενσωματωμένη τεχνητή νοημοσύνη που μοιράζεται την πραγματικότητά σας σε πρώτο πρόσωπο θα μάθει να προβλέπει τις πληροφορίες που επιθυμείτε πριν καν τις ζητήσετε.
Για παράδειγμα, όταν σας πλησιάζει μια συνάδελφος και δεν μπορείτε να θυμηθείτε ακριβώς το όνομά της, η τεχνητή νοημοσύνη θα αντιληφθεί την ανησυχία σας και θα σας ενημερώσει: «Είναι η Μαρία από το τάδε τμήμα».
Ή όταν πιάνετε ένα κουτί δημητριακών σε ένα κατάστημα και είστε περίεργοι για το πόσους υδατάνθρακες περιέχει ή αν αναρωτιέστε αν το ίδιο κουτί κοστίζει φθηνότερα σε ένα γειτονικό σούπερ μάρκετ, οι απαντήσεις θα ηχούν απλώς στα αυτιά σας ή θα εμφανιστούν οπτικά.
«Σε ένα ύστερο στάδιο, θα σας δώσει ακόμη και υπεράνθρωπες ικανότητες, όπως το να αξιολογείτε τα συναισθήματα στα πρόσωπα των άλλων ανθρώπων, να προβλέπετε τη διάθεση, τους στόχους ή τις προθέσεις τους, μέχρι και να σας καθοδηγεί κατά τη διάρκεια συνομιλιών σε πραγματικό χρόνο για να σας κάνει πιο ελκυστικούς ή πειστικούς», τονίζει ο Ρόζενμπεργκ.
Μεικτή πραγματικότητα
Καθώς τα γυαλιά με τεχνητή νοημοσύνη προσθέτουν χαρακτηριστικά μεικτής πραγματικότητας που ενσωματώνουν οπτικό περιεχόμενο στο περιβάλλον μας, αυτές οι συσκευές θα μας δώσουν κυριολεκτικά υπερδυνάμεις, όπως η όραση με ακτίνες Χ.
Για παράδειγμα, το υλικό θα έχει πρόσβαση σε ψηφιακά μοντέλα του σπιτιού σας και θα τα χρησιμοποιεί για να σας επιτρέπει να κοιτάτε μέσα από τους τοίχους και να βρίσκετε αμέσως καρφιά, σωλήνες ή καλωδιώσεις ή ένα πιθανό βραχυκύκλωμα [αν γνωρίζετε από ηλεκτρικά].
«Ξέρω ότι κάποιοι θα είναι επιφυλακτικοί σχετικά με την πρόβλεψή μου για μαζική υιοθέτηση όλων αυτών των τεχνολογιών μέχρι το 2030, αλλά δεν κάνω αυτούς τους ισχυρισμούς ελαφρά τη καρδία. Επικεντρώνομαι σε τεχνολογίες που επαυξάνουν την πραγματικότητά μας και επεκτείνουν τις ανθρώπινες ικανότητες και μπορώ να πω χωρίς αμφιβολία ότι η αγορά των υπολογιστών πρόκειται να “τρέξει” προς αυτή την κατεύθυνση με πολύ μεγάλο τρόπο», επισημαίνει με νόημα ο επιστήμονας.
Οι υπερδυνάμεις από Μeta και Google
Μέσα στο 2024, δύο από τις πιο επιδραστικές και καινοτόμες εταιρείες στον κόσμο, η Meta και η Google, αποκάλυψαν τον στόχο τους να μας δώσουν υπερδυνάμεις.
Η Meta έκανε την πρώτη κίνηση προσθέτοντας μια τεχνητή νοημοσύνη με επίγνωση του πλαισίου στα γυαλιά Ray-Ban και παρουσιάζοντας το πρωτότυπο μεικτής πραγματικότητας Orion που προσθέτει εντυπωσιακές οπτικές δυνατότητες.
«Η Meta είναι τώρα σε πολύ καλή θέση για να αξιοποιήσει τις μεγάλες επενδύσεις της στην AI και το XR και να γίνει σημαντικός παίκτης στην αγορά του mobile computing – και πιθανότατα θα το κάνει πουλώντας μας υπερδυνάμεις στις οποίες δεν θα μπορούμε να αντισταθούμε», λέει ο Ρόζενμπεργκ.
Για να μη μείνει πίσω, η Google ανακοίνωσε πρόσφατα το Android XR, ένα νέο λειτουργικό σύστημα με τεχνητή νοημοσύνη. Ανακοίνωσε επίσης μια συνεργασία με τη Samsung για να φέρει στην αγορά νέα γυαλιά και ακουστικά. Με μερίδιο αγοράς άνω του 70% για τα λειτουργικά συστήματα κινητών τηλεφώνων και μια ολοένα και πιο ισχυρή παρουσία AI με το Gemini, η Google είναι σε θέση να είναι ο κορυφαίος πάροχος ανθρώπινων υπερδυνάμεων με τη βοήθεια της τεχνολογίας μέσα στους επόμενους 18 μήνες.
Τι γίνεται όμως με τους κινδύνους;
Όπως αναφέρεται και στο διάσημο κόμικ του Spiderman του 1962, «με τη μεγάλη δύναμη έρχεται και η μεγάλη ευθύνη». Η διαφορά είναι ότι η πρωταρχική ευθύνη δεν θα πέσει στους καταναλωτές που θα έχουν αυτές τις τεχνολογικές δυνάμεις, αλλά στις εταιρείες που τις παρέχουν και στις ρυθμιστικές αρχές που τις επιβλέπουν.
Άλλωστε, όταν φοράμε γυαλιά AR με τεχνητή νοημοσύνη, ο καθένας από εμάς θα μπορούσε να βρεθεί σε μια νέα πραγματικότητα όπου οι τεχνολογίες που ελέγχονται από τρίτους μπορούν να μεταβάλλουν επιλεκτικά αυτό που βλέπουμε και ακούμε, ενώ οι φωνές με τεχνητή νοημοσύνη ψιθυρίζουν στα αυτιά μας στοχευμένες συμβουλές και καθοδήγηση. Ενώ οι προθέσεις μπορεί να είναι θετικές, οι δυνατότητες κατάχρησης είναι εξίσου βαθιές.
«Για να αποφευχθούν τα δυστοπικά αποτελέσματα, η πιο σημαντική μου σύσταση τόσο προς τους καταναλωτές όσο και προς τους κατασκευαστές είναι να υιοθετήσουν ένα επιχειρηματικό μοντέλο της μηνιαίας συνδρομής. Αν η κούρσα των “εξοπλισμών” για την πώληση υπερδυνάμεων καθοδηγείται από το ποια εταιρεία μπορεί να παρέχει τις πιο εκπληκτικές νέες ικανότητες έναντι μιας λογικής μηνιαίας αμοιβής, τότε όλοι θα επωφεληθούμε. Αν, αντίθετα, το επιχειρηματικό μοντέλο μετατρέπεται σε ανταγωνισμό για την εμπορευματοποίηση των υπερδυνάμεων με την παροχή της πιο αποτελεσματικής στοχευμένης επιρροής στα μάτια και τα αυτιά μας, οι καταναλωτές θα μπορούσαν εύκολα να χειραγωγηθούν» τονίζει ο επιστήμονας, καταλήγοντας εμφατικά:
«Ξέρω ότι ορισμένοι άνθρωποι βρίσκουν την έννοια των γυαλιών με τεχνητή νοημοσύνη ανατριχιαστική και δεν μπορούν να φανταστούν ότι θέλουν ή χρειάζονται αυτά τα προϊόντα. Καταλαβαίνω το συναίσθημα, αλλά μέχρι το 2030 οι υπερδυνάμεις που μας δίνουν αυτές οι συσκευές δεν θα φαίνονται προαιρετικές και η έλλειψή τους θα μπορούσε να μας θέσει σε κοινωνικό και γνωστικό μειονέκτημα. Εναπόκειται τώρα στη βιομηχανία και στις ρυθμιστικές αρχές να διασφαλίσουν ότι θα αναπτύξουμε αυτές τις νέες ικανότητες με τρόπο που δεν θα είναι παρεμβατικός, επεμβατικός, χειραγωγικός ή επικίνδυνος. Απαιτείται προσεκτικός σχεδιασμός και εποπτεία».
