Το smartphone έχει γίνει πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Πρόκειται για έναν ισχυρό «υπολογιστή τσέπης» που μας επιτρέπει να κάνουμε σχεδόν τα πάντα, από το να καλέσουμε ταξί μέχρι να συμβουλευτούμε το γιατρό μας. Ωστόσο, το κόστος των τελευταίων μοντέλων μπορεί να είναι απαγορευτικό για πολλούς.
Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι μεταχειρισμένες και ανακατασκευασμένες (refurbished) συσκευές κερδίζουν διαρκώς έδαφος, επισημαίνει ο Phil Muncaster από την ομάδα της παγκόσμιας εταιρίας λογισμικού ασφαλείας ESET. Προσφέρουν πρόσβαση σε κορυφαία τεχνολογία σε χαμηλότερη τιμή, προσελκύοντας τόσο καταναλωτές με περιορισμένο προϋπολογισμό όσο και εκείνους που επιλέγουν έναν πιο βιώσιμο τρόπο κατανάλωσης.
Τα έξυπνα τηλέφωνα, άλλωστε, είναι από τα πιο επιθυμητά δώρα κατά την περίοδο των γιορτών. Όμως, η υψηλή τιμή των νεότερων μοντέλων καθιστά τις μεταχειρισμένες συσκευές μια ιδιαίτερα ελκυστική και προσιτή επιλογή. Πολλοί αποκτούν καινούργιο κινητό τηλέφωνο την περίοδο των εορτών, είτε σαν δώρο για τον εαυτό τους είτε επειδή τους το προσφέρουν οι αγαπημένοι τους. Αυτό, με τη σειρά του, δημιουργεί μια «δευτερογενή» αγορά, καθώς οι ίδιοι στη συνέχεια συχνά πουλάνε ή ανταλλάσσουν την παλιά τους συσκευή.
Το κύριο πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι δε γνωρίζουμε πάντα σε ποια κατάσταση βρίσκονται αυτές οι συσκευές και ποιοι κίνδυνοι μπορεί να ελλοχεύουν. Για να προστατευθείτε και να αποφύγετε δυσάρεστες εκπλήξεις, ακολουθήστε τις παρακάτω συμβουλές.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι των μεταχειρισμένων τηλεφώνων;
Η αγορά μεταχειρισμένων τηλεφώνων γνωρίζει άνθιση, ιδίως λόγω της οικονομικής κρίσης και του πληθωρισμού σε πολλές χώρες του δυτικού κόσμου. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι πωλήσεις μεταχειρισμένων και ανακατασκευασμένων συσκευών απέφεραν πάνω από 13 δισ. δολάρια παγκοσμίως το πρώτο τρίμηνο του 2023, καταγράφοντας αύξηση 14% σε ετήσια βάση. Σε ώριμες αγορές όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, σχεδόν το ένα τέταρτο των τηλεφώνων που πουλήθηκαν το 2023 ήταν μεταχειρισμένα ή ανακατασκευασμένα.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο Phil Muncaster από την ομάδα της ESET, η αγορά αυτών των συσκευών κρύβει σημαντικούς κινδύνους για την κυβερνοασφάλεια.
1. Ξεπερασμένο λογισμικό
Πολλές μεταχειρισμένες συσκευές ενδέχεται να μην υποστηρίζονται πλέον από τον κατασκευαστή, κάτι που σημαίνει ότι δε λαμβάνουν ενημερώσεις λογισμικού και ασφαλείας. Αυτό αφήνει τη συσκευή ευάλωτη σε νέες απειλές και ευπάθειες. Σύμφωνα με μελέτη του 2020 στο Ηνωμένο Βασίλειο, σχεδόν το ένα τρίτο των μεταχειρισμένων μοντέλων δεν υποστηρίζονταν πλέον με ενημερώσεις ασφαλείας.
2. Κακόβουλο λογισμικό
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι συσκευές μπορεί να έχουν «μολυνθεί» με κακόβουλο λογισμικό από τον προηγούμενο ιδιοκτήτη (είτε εν αγνοία του είτε σκόπιμα). Το κακόβουλο λογισμικό μπορεί:
- Να κλέβει προσωπικές πληροφορίες και κωδικούς πρόσβασης.
- Να κατασκοπεύει τις κλήσεις και τα μηνύματα του χρήστη.
- Να γεμίζει τη συσκευή με ανεπιθύμητες διαφημίσεις ή να την εγγράφει σε υπηρεσίες υψηλής χρέωσης.
Στόχος των κυβερνοεγκληματιών είναι συνήθως η οικονομική εκμετάλλευση μέσω απάτης ή ψηφιακού εκβιασμού.
3. Δεν έχουν γίνει έλεγχοι
Όταν τα μεταχειρισμένα τηλέφωνα δεν περνούν από αξιόπιστους ελέγχους είναι πιθανό να λειτουργούν με ξεπερασμένο λογισμικό ή να έχουν άλλες κρυφές δυσλειτουργίες, εκθέτοντας το νέο χρήστη σε κινδύνους.
Πώς να αποφύγετε τους κινδύνους σε μεταχειρισμένες συσκευές
Όπως επισημαίνει ο Phil Muncaster από την ομάδα της ESET, η μείωση των κινδύνων απαιτεί προσοχή και μεθοδικότητα κατά τη διαδικασία αγοράς αλλά και μετά τη λήψη της συσκευής. Ακολουθούν ορισμένα κρίσιμα βήματα για την προστασία σας:
Πριν την αγορά
- Κάντε έρευνα για τον πωλητή
Αγοράστε από αξιόπιστες πηγές, όπως κατασκευαστές, πιστοποιημένους εμπόρους ή εταιρείες τηλεπικοινωνιών. Αποφύγετε αμφιβόλου ποιότητας προσφορές και διαβάστε κριτικές από άλλους αγοραστές. Μια εγγύηση τουλάχιστον ενός έτους είναι σημαντική για να διασφαλίσετε την ποιότητα της συσκευής. - Αποφύγετε jailbroken ή rooted συσκευές
Οι συσκευές με απενεργοποιημένες λειτουργίες ασφαλείας είναι πιο εκτεθειμένες σε επιθέσεις. - Επιλέξτε συσκευές που υποστηρίζονται από τον κατασκευαστή
Βεβαιωθείτε ότι η συσκευή λαμβάνει ακόμη ενημερώσεις ασφαλείας, κάτι που συνήθως ισχύει για 2-3 χρόνια μετά την κυκλοφορία της.
Μετά την αγορά
- Κάντε επαναφορά εργοστασιακών ρυθμίσεων
Διαγράψτε όλα τα δεδομένα του προηγούμενου ιδιοκτήτη, όπως φωτογραφίες, επαφές, κωδικούς πρόσβασης, εφαρμογές και ιστορικό περιήγησης. - Ενημερώστε το λογισμικό
Αναβαθμίστε το λειτουργικό σύστημα στην πιο πρόσφατη έκδοση και ενεργοποιήστε τις αυτόματες ενημερώσεις. - Ελέγξτε για κακόβουλο λογισμικό
Αναζητήστε σημάδια μόλυνσης, όπως:
- Ανεπιθύμητες διαφημίσεις και αναδυόμενα παράθυρα.
- Εφαρμογές που δεν εγκαταστήσατε εσείς.
- Ασυνήθιστα υψηλή κατανάλωση μπαταρίας ή χαμηλές επιδόσεις.
- Εγκαταστήστε λογισμικό ασφαλείας
Χρησιμοποιήστε αξιόπιστο λογισμικό ασφαλείας για να σαρώσετε τη συσκευή για πιθανές απειλές.
Βέλτιστες πρακτικές για διαρκή προστασία
Μόλις η συσκευή τεθεί σε λειτουργία, υιοθετήστε τις παρακάτω συνήθειες:
- Ρυθμίστε κλείδωμα οθόνης και PIN, κωδικό πρόσβασης ή βιομετρική ταυτοποίηση (αναγνώριση προσώπου/σάρωση δακτυλικών αποτυπωμάτων) για ασφαλή πρόσβαση
- Κάντε συχνά αντίγραφα ασφαλείας των δεδομένων σας στο cloud.
- Διαγράψτε περιττές εφαρμογές για να μειώσετε την επιφάνεια επίθεσης.
- Ενεργοποιήστε την κρυπτογράφηση της συσκευής.
- Χρησιμοποιήστε έλεγχο ταυτότητας πολλαπλών παραγόντων για πρόσβαση στη συσκευή σας και σε οποιοδήποτε λογισμικό/λογαριασμούς σε αυτήν.
- Απενεργοποιήστε το Bluetooth το tethering ή το Wi-Fi όταν δεν τα χρησιμοποιείτε.
- Ελέγξτε τα δικαιώματα εφαρμογών και αποφύγετε εφαρμογές που ζητούν υπερβολικές άδειες.
- Κατεβάζετε εφαρμογές μόνο από επίσημα καταστήματα όπως το Google Play και το Apple App Store.
- Να είστε σε επιφυλακή για μηνύματα κειμένου και μηνύματα ηλεκτρονικού «ψαρέματος» και αποφύγετε την αλληλεπίδραση με ύποπτους συνδέσμους ή συνημμένα.
- Χρησιμοποιήστε VPN όταν συνδέεστε σε δημόσια Wi-Fi.
Ειδικές περιπτώσεις και πολιτικές BYOD
Αν χρησιμοποιείτε το μεταχειρισμένο τηλέφωνό σας για επαγγελματικούς λόγους ή σε περιβάλλον Bring Your Own Device (BYOD), ελέγξτε αν υπάρχουν πρόσθετες πολιτικές ασφαλείας του εργοδότη σας. Η μη ασφαλής συσκευή σας θα μπορούσε να αποτελέσει πύλη πρόσβασης για κυβερνοεγκληματίες στα εταιρικά δεδομένα και συστήματα.
Τελικές σκέψεις
Ένα μεταχειρισμένο κινητό τηλέφωνο δε χρειάζεται να αποτελεί πηγή ανησυχίας. Αρκεί να ακολουθήσετε τις παραπάνω βέλτιστες πρακτικές για να διασφαλίσετε την ασφάλειά του. Εάν σκοπεύετε να δώσετε τη δική σας συσκευή σε κάποιον άλλο, φροντίστε πρώτα να δημιουργήσετε αντίγραφο ασφαλείας, να διαγράψετε τα δεδομένα σας και να πραγματοποιήσετε επαναφορά εργοστασιακών ρυθμίσεων.
