Σε μια αποκάλυψη που ανατρέπει την αντίληψη μας για το ίδιο το χρώμα, οι επιστήμονες αμφισβητούν την ίδια την ύπαρξη μιας απόχρωσης που λατρεύεται από καλλιτέχνες, σχεδιαστές και φυσιολάτρες. Το μωβ, ή ακριβέστερα, η αντίληψή του, μπορεί να μην είναι καθόλου πραγματικό χρώμα. Αντιθέτως, περιγράφεται τώρα ως μια εφεύρεση του ανθρώπινου εγκεφάλου, μια δημιουργική ψευδαίσθηση και όχι μια φυσική πραγματικότητα.
Η μελέτη του χρώματος δεν είναι απλώς θέμα αισθητικής. Υπάρχει βαθιά επιστήμη πίσω από το γιατί τα αντικείμενα εμφανίζονται με τον τρόπο που εμφανίζονται. Κάθε απόχρωση που είναι ορατή στο ανθρώπινο μάτι είναι το αποτέλεσμα πολύπλοκων αλληλεπιδράσεων μεταξύ των φωτεινών κυμάτων και της ύλης. Για παράδειγμα, τα λαμπερά πέταλα ενός λουλουδιού που προσελκύουν τις μέλισσες για επικονίαση οφείλουν την οπτική τους γοητεία σε συγκεκριμένες χημικές ενώσεις που αντανακλούν συγκεκριμένα μήκη κύματος του φωτός. Ομοίως, οι μεταβαλλόμενες αποχρώσεις του ουρανού διέπονται από τη σκέδαση του ηλιακού φωτός καθώς περνάει μέσα από την ατμόσφαιρα.
Ωστόσο, ανάμεσα στην τεράστια παλέτα των φυσικών χρωμάτων, το μωβ ξεχωρίζει – όχι λόγω της ζωντάνιας του, αλλά λόγω της φαινομενικής ανυπαρξίας του στον φυσικό κόσμο.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν τώρα ότι το μωβ δεν είναι στην πραγματικότητα ένα χρώμα που υπάρχει στο φάσμα του ορατού φωτός. Δεν υπάρχει κανένα μήκος κύματος του ορατού φωτός που να αντιστοιχεί στο μωβ, σε αντίθεση με το κόκκινο, το μπλε ή το πράσινο. Αντίθετα, το μωβ προκύπτει από την προσπάθεια του εγκεφάλου να συμβιβάσει τα δύο άκρα του ορατού φάσματος, το κόκκινο και το μπλε, τα οποία δεν μπορεί να συγχωνεύσει με απλό τρόπο.
Εδώ είναι που η επιστήμη γίνεται ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα: τα χρώματα που βλέπουμε είναι το αποτέλεσμα του φωτός που διεγείρει τους φωτοϋποδοχείς στα μάτια μας, γνωστούς ως «κωνία». Αυτά τα κωνία υπάρχουν σε τρεις τύπους, καθένας από τους οποίους είναι ευαίσθητος σε διαφορετική ζώνη μηκών κύματος. Τα κωνία S ανιχνεύουν μικρά μήκη κύματος (όπως το μπλε και το μωβ), τα κωνία Μ ανταποκρίνονται σε μεσαία μήκη κύματος (όπως το πράσινο και το κίτρινο) και τα κωνία L είναι ευαίσθητα σε μεγαλύτερα μήκη κύματος (όπως το κόκκινο και το πορτοκαλί).
Το κόκκινο και το μπλε βρίσκονται στα αντίθετα άκρα του φάσματος. Δεν υπάρχει ένα μόνο μήκος κύματος που να γεφυρώνει τα δύο, σε αντίθεση με συνδυασμούς όπως το κόκκινο και το κίτρινο, που αναμειγνύονται ομαλά στο πορτοκαλί. Ως αποτέλεσμα, όταν το κόκκινο και το μπλε φως χτυπούν ταυτόχρονα το μάτι, ο εγκέφαλος πραγματοποιεί ένα ερμηνευτικό άλμα: αντί να απορρίψει τα ασύμβατα σήματα, συνθέτει ένα εντελώς νέο χρώμα, αυτό που ονομάζουμε μωβ.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, το μυαλό ουσιαστικά «λυγίζει» το γραμμικό χρωματικό φάσμα σε έναν κύκλο, συνδέοντας με φαντασία το κόκκινο και το μπλε για να καλύψει το κενό με μια φανταστική απόχρωση. Το μωβ, λοιπόν, δεν είναι προϊόν ενός άμεσου ερεθίσματος αλλά μια νευρική ψευδαίσθηση, ένα τέχνασμα της αντίληψης που συμπληρώνει ένα κομμάτι που λείπει από τον νοητικό μας χρωματικό οδηγό.
Η διαπίστωση αυτή βοηθά στην εξήγηση του γιατί το μοβ χρώμα απουσιάζει από φυσικές εμφανίσεις όπως τα ουράνια τόξα, οι οποίες διέπονται αυστηρά από τα μήκη κύματος του ορατού φωτός. Το ακρωνύμιο VIBGYOR – που σημαίνει Violet, Indigo, Blue, Green, Yellow, Orange και Red – περιέχει το «violet», ένα χρώμα υψηλής συχνότητας. Αλλά αυτό που οι περισσότεροι άνθρωποι αποκαλούν «μωβ» είναι στην πραγματικότητα διαφορετικό. Το ιώδες φως υπάρχει ως μήκος κύματος, το μωβ δεν υπάρχει.
Υπάρχει λοιπόν το μωβ; Αυτό εξαρτάται από το τι εννοούμε με τον όρο «υπάρχει». Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το βλέπουμε. Η εμπειρία είναι πραγματική. Αλλά επιστημονικά μιλώντας, το μωβ δεν είναι εγγενής ιδιότητα οποιουδήποτε αντικειμένου ή φωτεινού κύματος. Είναι ένα κατασκεύασμα του εγκεφάλου, μια λύση σε ένα αισθητηριακό παράδοξο.
[via]
